سیستم کنترل حرکت در سراشیبی و سربالایی چگونه کار می کند؟

بازار آپشن ها و امکانات متعدد و گاها سیستم های که در رانندگی در مسیرها و شهر کاربردی ندارند داغ است و به ابزاری برای رقابت خودروسازان تبدیل شده است. این سیستم‌های هوشمند کمکی و الکترونیکی متعددی که برروی مدل‌هایSUV نصب می‌شوند امروزه می‌توانیم بعضی از این سیستم‌های کمکی را در SUVهای کوچک و جمع و جور نیز مشاهده کنیم و ظاهرا مشتریان هم به وجود این آپشن‌ها در اتومبیل خود اهمیت زیادی می‌دهند؛ حتی اگر از آن استفاده نکنند!

HACکه از سرواژه های عبارت Hill-start Assist Control گرفته شده است، به راننده کمک می کند تا زمانی که در یک سراشیبی متوقف است و قصد دارد شروع به حرکت به سمت بالا کند، از حرکت رو به عقب خودرو جلوگیری شود.

سیستم Downhill Assist Control یا همان کنترل پایین آمدن از سراشیبی، یکی از تجهیزاتی است که در چند سال اخیر مورد توجه بسیاری از کمپانی‌های خودروسازی قرار گرفته و معمولا این سیستم را علاوه بر شاسی‌بلندهای بزرگ و فول‌سایز، روی SUVهای جمع و جور شهری نیز عرضه می‌کنند که با نام‌های اختصاری مختلفی از جمله DAC و یا DSR شناخته می‌شود.

همان‌طور که می‌دانید، پایین آمدن از یک سراشیبی، خصوصا اگر سطح آن از نوع ناپایدار و لغزنده باشد، کار دشواری است و این مسئله نه‌تنها به مهارت راننده، بلکه به قابلیت‌های خودرو (خصوصا سیستم ترمز آن) نیز بستگی دارد. شاید از نظر خیلی‌ها انجام این کار ساده باشد و این‌طور فکر می‌کنند که با سنگین‌کردن دنده و کنترل صحیح ترمز می‌توان فرود موفقی را انجام داد اما نباید این مسئله را فراموش کنیم که ترمزگیری پی در پی و مداوم، باعث بالا رفتن دمای لنت و همچنین دیسک ترمز می‌شود و این امر قدرت ترمزگیری را تا حد محسوسی کاهش می‌دهد، تا جایی که ممکن است دیگر توان موثر خود را از دست بدهد. همچنین قفل شدن ناگهانی یکی از چرخ‌ها هنگام فرود از تپه و سراشیبی، باعث سر خوردن خودرو و یا انحراف آن از مسیر می‌شود که طبیعتا خطرات زیادی را در پی دارد اما وجود سیستم DAC در اتومبیل، باعث می‌شود که این فرآیند با راحتی و البته اطمینان بیشتری انجام شود.

عملکرد سیستم DAC به این صورت است که ابتدا باید سرعت اتومبیل خود را به کمتر از 25 کیلومتر در ساعت برسانید (در بعضی از خودروها، حد مجاز سرعت برای فعال‌سازی این سیستم مشخص شده است) و سپس با فشردن کلید DAC، پای خود را از روی پدال گاز و ترمز بردارید. از این لحظه به بعد، گیربکس خودرو در حالت سنگین قرار می‌گیرد و سرعت پیشروی خودرو به طور هوشمند و اتوماتیک با درگیر کردن ترمزها، کنترل می‌شود و تنها وظیفه شما این است که کنترل فرمان را در دست داشته باشید. سیستم DAC با کمک سامانه ESP و EBD از قفل شدن چرخ‌ها‌ یا انحراف خودرو جلوگیری می‌کند و اتومبیل را با یک سرعت نسبتا ثابت و البته ایمن و مطمئن، به پایین سراشیبی هدایت می‌کند. سپس با فشار دادن مجدد دکمه DAC می‌توانید سیستم را خاموش کنید و به حرکت خود ادامه دهید. توجه داشته باشید که در اکثر خودروها، علامت دکمه DAC به شکل یک اتومبیل است که روی سراشیبی قرار گرفته است و معمولا با فشار دادن دکمه و فعال شدن سیستم، علامت آن نیز به صورت چشمک‌زن روی صفحه آمپر مشخص می‌شود (در بعضی از خودروها آلارم صوتی نیز دارد). تجربه نشان داده است که سیستم کنترل پایین آمدن از سراشیبی نیز بدون نقص نیست و گاهی عملکرد طولانی‌مدت این سیستم، موجب افزایش دمای سیستم ترمز می‌شود که در این صورت، راننده را با یک آلارم مخصوص، از مشکل به‌وجود آمده با خبر می‌سازد و سیستم به طور خودکار غیر‌فعال می‌شود!

بسیاری از واردکنندگان و فروشندگان در بازار داخلی، سیستم DAC را تحت عنوان «شیب‌سنج» معرفی می‌کنند که چندان صحیح نیست، زیرا سیستم شیب‌سنج، فقط زاویه شیب را اندازه‌گیری می‌کند و ربطی به نوع و عملکرد سیستم DAC یا همان کنترل فرود از سراشیبی ندارد. علاوه بر SUVهایی چون تویوتا لندکروزر، لکسس RX350، مرسدس بنز ML، کیا سورنتو و … خودروهایی مانند کیا اسپورتیج، هیوندای ix35، هیوندای ix45، تویوتا RAV4، ب‌ام‌و X3، ب‌ام‌و X1 و میتسوبیشی ASX نیز به این سامانه مجهز هستند که البته در بعضی از آنها به عنوان یک آپشن سفارشی شناخته می‌شود.