برای حفاظت از یک خودرو باید با مراقبت‌های لازم از آن آشنا شد. از مهمترین قسمت‌های خودرو موتور آن است، بنابراین باید راهکارهای مراقبتی از آن را به خوبی بدانید. موتور نیروی حرکتی خودرو است، این نیرو در اثر درگیری و ارتباط قطعات موتور با یکدیگر حاصل می‌شود. این درگیری قطعات باعث اصطکاک می‌گردد و باید برای مراقبت از آن از روغن موتور استفاده کرد. در ادامه با انواع روغن موتور که میتوان برای مراقبت از آن استفاده کرد را مطالعه می‌کنیم.
تکنولوژی ساخت روغن
تکنولوژی ساخت در واقع به معنای مواد سازنده‌ی آن است. براین اساس میتوان روغن موتور را به سه دسته‌ی کلی تقسیم کرد:
( مینرال – Mineral ): مینرال در ترجمه‌ی فارسی در اصل به معنای معدنی است ولی به نام‌های دیگر هم شناخته می‌شود.
( سنتتیک – Synthetic ): سینتتیک به معنای آزمایشگاهی است و به این علت این لغت را دریافت می‌کند، که از ترکیبات آزمایشگاهی است.
( نیمه سنتتیک): معمولا آن‌ها را ترکیبی از سنتتیک و مینرال Semi Synthetic یا Synthetic Blend یا Synthetic Technology
می‌دانند ولی در واقع ترکیب پیچیده‌تری از این فرایند دارد.
تفاوت پایه‌ی روغن‌ها
روغن‌های معدنی
مولکول‌های بزرگتری دارد و در مجراهای ریز و میکروسکوپی نفوذ نمی‌کنند.
عمر کمتری دارند.
عمر مفید آن‌ها در شرایط عادی ۶۰۰۰ کیلومتر و در شرایط ایده‌آل ۱۰۰۰۰ کیلومتر خواهد بود ( که کمتر به وقوع می‌پیوندد). البته باید اشاره کرد که روغن‌های مینرال را به طور معمول هر ۴۰۰۰ کیلومتر برای خودروهای معمولی تعویض می‌کنند.
روغن‌های سنتزی
مولکول‌های کوچکتری دارد و در مجزاهای ریز و میکروسکوپی هم نفوذ دارند.
طول عمر بالاتری دارند.
عمر مفید آن‌ها در شرایط عادی ۲۰۰۰۰ کیلومتر و در شرایط ایده‌آل ۳۰۰۰۰ کیلومتر خواهد بود.
انواع روغن موتور بر اساس مواد تشکیل دهنده
روغن موتور معمولی
روغن موتور معمولی یا ارگانیک که مورد استفاده‌ی عمومی بیشتری قرار می‌گیرد. این روغن برپایه‌ی نفت خام ساخته شده. از این روغن با عنوان روغن مینرال هم یاد می‌شود.
مزایا
- قیمت این نوع روغن موتور نسبت به بقیه‌ی انواع آن ارزان‌تر است.
- رایج‌ترین و متداول‌ترین روغن مورد استفاده در بین عموم مردم محسوب می‌شود.
- برای آب‌بندی موتور خودروهای صفر تقریبا مناسب است.
معایب
- نمی‌تواند در سرمای شدید از خودرو به طور کامل محافظت کند و در واقع دارای محدودیت عملکرد کامل نسبت به دما است.
- در دمای بالا یا گرمای شدید هم کارکرد خود را تقریبا از دست می‌دهد.
روغن موتور سنتتیک
روغن موتور سنتتیک محصول تازه‌تری نسبت به نوع مینرال آن است. این روغن از هیدروکربن‌ها ساخته شده، بنابراین احتیاجی به تصفیه‌ی نفت خام ندارد و از مواد مصنوعی و ترکیبات شیمیایی تهیه می‌شود. این نوع روغن در ابتدا برای موتورهای جت مورد استفاده قرار گرفت اما به تدریج با ادعای کاربرد بالاتر نسبت به نوع مینرال برای خودروهای سواری در بازار عرضه شد. هر شرکتی، این روغن را با ترکیبات منحصربه‌فردخود می‌سازد و از افزودنی‌های ویژه‌ی خود استفاده می‌کند.
مزایا
- تبخیرشوندگی پایین، دمای سوختن بالا: این خاصیت در موقعیت‌های بسیار گرم مفید و کاربردی است.
- غیر خورنده بودن و غیر سمی بودن
- کاهش مصرف روغن: به دلیل ویژگی‌های این روغن طول عمر آن بیشتر خواهد بود و مصرف کلی روغن کاهش پیدا می‌کند.
- مقاومت بالا در برابر اکسیداسیون
- ویسکوزیته بالا
- نقطه روان شدن پایین
- مقاوم در دماهای بالا
معایب
- قیمت بالا: قیمت‌های زیاد این روغن‌ها باعث می‌شود که از کاربرد عمومی آن کاسته شود و تنها تعداد معدودی بتوانند از آن استفاده کنند.
- عدم تطابق با تعدادی از خودروها: برخی از خودروها که موتورهای قدیمی‌تری دارند و از تکنولوژی سطح پایین‌تری برخوردار هستند، نمی‌توانند از این روغن استفاده کنند.
- روغن موتور نیمه سنتتیک
- روغن نیمه سنتتیک همان‌طور که از نام آن مشخص است ترکیبی حاصل از روغن معمولی و سنتتیک است. در واقع این ترکیب از برخی مزایای مینرال و برخی مزایای سنتتیک برخوردار است. این ترکیب بیشتر برای وانت‌ها و خودروهای SUV مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مزایا
- قیمت این روغن‌ها نسبت به سنتتیک بسیار کمتر است و برای استفاده‌ی عمومی کاربرد بیشتری دارد.
- روغن‌های نیمه سنتتیک، به علت ترکیبات آن، از روغن‌های معمولی قدرت محافظت بالاتری را دارا می‌باشد. بنابرای برای هوای خیلی گرم یا هوای خیلی سرد و بار زیاد، گزینه‌ی مناسب‌تری است.
ویسکوزیته روغن موتور به چه معنا است؟
ویسکوزیته که معمولا در زبان فارسی با ترجمه گرانروی به کاربرده می‌شود. ویسکوزیته در واقع معیاری برای سنجش رقیق بودن یا غلیظ بودن روغن است. بهترین روغن‌ها دارای ویسکوزیته‌ی مناسب هستند. اما این سوال پیش می‌آید که درواقع ویسکوزیته را براساس چه معیاری می‌سنجند؟
در واقع برای هر نوع رده‌بندی و برای ایجاد شفافیت و زبان بین‌المللی میتوان از اعداد و کمی سازی استفاده کرد. به همین ترتیب انجمن مهندسان خودرو یا SAE برای دسته‌بندی روغن‌های موتور بر اساس غلظت یا رقیق بودن و کاربرد هرکدام در شرایط مختلف، از این وسیله بهره برده است. این رده‌بندی بین اعداد ۰ تا ۶۰ قرار گرفته و از ۰ تا ۲۵ برای هوای سرد و بین ۳۰ تا ۶۰ برای هوای گرم است.
دسته‌بندی روغن‌های موتور براساس فصول
باید در نظر داشته باشید که این روغن‌ها به دو صورت در بازار عرضه می‌شود، روغن‌هایی که تنها برای یک فصل مناسب هستند و روغن هایی که میتوان آن‌ها را در چهارفصل به کاربرد دارد.
سینگل گرید
روغن‌هایی که فقط برای یک فصل کاربرد دارد، سینگل گرید نامیده می‌شوند. در شاخصه‌ی آن‌ها تنها یک عدد به کاربرده شده که براساس آن متوجه خواهید شد که برای چه فصلی و چه بازه‌ی زمانی مناسب است. برای این نوع لغت مونوگرید هم کاربرد دارد.
مولتی گرید
روغن‌هایی که برای هر چهار فصل کارکرد داشته و دو عدد در آن بکار رفته است. تفسیر اعداد مولتی گرید کمی دشوارتر است. این بخش از سه قسمت تشکیل شده. قسمت اول، W است که به معنای زمستان بوده، قسمت دوم، عددی است که کنار W قراردارد و درجه‌ی ویسکوزیته را در دماهای سرد نشان می‌دهد، قسمت سوم، عددی است که نشان می‌دهد، اگر دمای موتور به بالاترین درجه ( ۱۰۰ سانتی‌گراد) برسد، درجه‌ی ویسکوزیته از این عدد بالاتر نمی‌رود.
در این تقسیم بندی عدد قبل از حرف W نشان دهنده گرانروی روغن در دمای پایین است و هرچه کمتر باشد روغن مورد نظر در دمای کمتری قابل استفاده است، اما در مقابل عدد بعدی که نشان دهنده گرانروی در دمای بالا برای روغن است هرچه بیشتر باشد روغن مذکور در دمای بالاتر چسبندگی بیشتری خواهد داشت.به عنوان مثال ۲۰w نشان دهنده ویسکوزیته روغن در دمای پایین و w50 ویسکوزیته در دمای بالاست. به عبارت دیگر روغن ۲۰W50 می تواند برای دمای پایین تر از دمای انجماد تا بالاتر از ۱۰۰ درجه مورد استفاده قرار گیرد و برای خودروهایی که بین شهرستان های سردسیر و گرمسیر تردد می کنند، مناسب است.
چه زمانی باید روغن موتور را عوض کرد؟
زمان تعویض روغن موتور بستگی به روغنی که به کار می‌برید، متفاوت خواهد بود، اما یکی از روش‌های عملی برای سنجش آن، دست زدن به روغن است، اگر روغن شما دارای چسبندگی بود، به این معناست که از کیفیت آن کاسته شده و زمان تعویض آن رسیده است. البته تعویض روغن باید به متخصص مراجعه کنید، چون یک فعالیت نسبتا حساس و تخصصی محسوب می‌شود.
