در حال حرکت با خودرو هستید، خودرو در حال طی کردن خیابان‌ها و یا جاده‌هاست و همه چیز رو به راه است تا اینکه ناگهان از حرکت می‌ایستد و خاموش می‌شود. این مشکل حتی می‌تواند برای خودرویی که روشن بوده و آن را پارک کرده‌ایم و دوباره قصد راه انداختن آن را داریم نیز به وجود بیاید. صدای عجیبی که ناشی از خرابی موتور به خاطر شکستن قطعه‌ای و یا قفل شدن موتور باشد، شنیده نمی‌شود و مطمئن هستید که از این بابت موتور دچار اشکال نبوده است. پس راه‌حل چیست و چگونه باید عیب را پیدا کرد و در صورت توان آن را برطرف کرد.
۳ عامل مهم در سوخت و ساز :
در کتاب علوم دوران ابتدایی از سوخت، گرما و هوا به عنوان مثلث آتش نام برده می‌شد؛ ۳ عاملی که برای روشن‌شدن هر‌گونه جرقه و آتشی لازم است. همین ۳ عامل به نوعی دیگر درون موتور خودرو نیز وجود دارند و حذف هر کدام از آنها می‌تواند منجر به خاموشی پیشرانه شود. با این تفاوت که در اینجا سوخت، بنزین است، اکسیژن نیز از هوا وارد موتور می‌شود و جرقه و تایم مناسب، عامل سوم هستند. پس وقتی موتور خودرو به ناگاه و بی‌دلیل خاموش شد، در مرحله اول باید به سراغ این ۳ عامل برویم و نبود آنها و یا ضعیف بودنشان را بررسی کنیم.
بررسی وجود سوخت :
در گام اول بررسی می‌کنیم که سوخت کافی درون باک وجود دارد یا نه. این کار را می‌توان با استفاده از آمپر بنزین به راحتی فهمید. همچنین اگر آمپر خراب است نیز می‌توان با نگاه کردن به صافی بنزین در خودرو‌هایی که صافی بنزین آنها درون محفظه موتور قرار دارد و یا یک آزمایش ساده به این جواب رسید. پس باید به چک کردن پمپ بنزین هم بپردازیم. اگر پمپ بنزین از نوع برقی است که این کار را می‌توان با گوش کردن به صدای آن انجام داد. اما اگر پمپ از نوع مکانیکی است و یا اصلا می‌خواهیم در حالت کلی مطمئن شویم که بنزین به موتور حتما می‌رسد، می‌توان محلی که شیلنگ بنزین وارد موتور می‌شود را باز کرد و این عمل را از آنجا انجام داد.
شیلنگ ورودی بنزین را باز می‌کنیم و با احتیاط کامل که سوخت روی موتور داغ نریزد، آن را درون یک ظرف یا بطری قرار می‌دهیم. فراموش نکنیم که ریختن بنزین روی موتور و یا اگزوز می‌تواند منجر به آتش گرفتن آن شود. حال با زدن استارت در موتور‌هایی که پمپ بنزین مکانیکی دارند و یا باز کردن سوئیچ در موتور‌هایی که پمپ بنزین برقی دارند، از ورود سوخت از باک به پیشرانه مطمئن می‌شویم. اگر تا اینجای کار مشکلی پیش نیامده بود و بنزین از مخزن به موتور می‌رسد که باید عیب را در جا‌های دیگر بررسی کنیم. همچنین اگر در این قسمت دچار مشکل بودیم باید به سراغ رفع عیب آن برویم. پس اول از همه فیوز پمپ بنزین را چک می‌کنیم که سوخته نباشد و اگر سوخته است آن را تعویض می‌کنیم.
در مرحله بعد به سراغ رله دوبل می‌رویم (در صورتی که خودرو دارای رله دوبل باشد). باید رله دوبل هنگام باز کردن سوئیچ در پلاتین اول ایجاد اتصال کند تا برق به پمپ بنزین ارسال شود. پمپ بنزین‌های مکانیکی معمولا اگر دچار خرابی شوند، بنزین را کم مکش می‌کنند و مثل نمونه‌های برقی به ناگاه و یک باره از کار نمی‌افتند. اتفاق دیگری که ممکن است بیفتد و بنزین به خوبی به موتور نرسد، سوراخ بودن و هوا کشیدن شیلنگ ورودی بنزین به موتور است. اگر پمپ کار می‌کند و بنزین نیز وجود دارد ولی مقدار آن کم است و یا اصلا به موتور نمی‌رسد، می‌تواند از این عیب نیز باشد. ضمن اینکه فیلتر بنزین کثیف و آلوده نیز در این بین بی تاثیر نیست.
وجود اکسیژن و هوا :
در مرحله بعد وقتی که از سلامت قسمت سوخت‌رسانی مطمئن شدیم، به سراغ بررسی قسمت هوا می‌رویم. این عیب در خودروهای انژکتوری که اکسیژن از هوزینگ هوا وارد موتور می‌شود، معمولا دیده نمی‌شود. اما در خودروهای کاربراتوری که باید هوا با سوخت، درون کاربراتور مخلوط شده و وارد موتور شود، می‌تواند دردسر‌ساز شود. یکی از شایع‌ترین مشکلاتی که درون سیستم کاربراتوری پیش می‌آید، فلوت کردن کاربراتور است. فلوت کردن به معنی ورود بیش از اندازه بنزین درون موتور و خفه‌شدن آن است. این اتفاق نشانه بزرگی دارد که وجود بنزین در اطراف کاربراتور و خیس‌بودن آن است. ضمن اینکه با باز کردن هواکش، می‌توان به راحتی به وجود بنزین بیش از حد نیاز موتور نیز پی برد. فلوت کردن دو علت اصلی دارد؛ یکی اینکه تنظیم شناور کاربراتور به هم ریخته است و درون پیاله آن سوخت زیادی وارد می‌شود که به درون ورودی‌اش نفوذ می‌کند.
دیگر اینکه در دهانه ورودی کاربراتور که دارای یک سوزن در پشت شناور است، ناخالصی و زباله گیر کرده و این راه بسته نمی‌شود که در نتیجه موجب ورود بیش از حد بنزین می‌شود. شناور را تنظیم می‌کنیم و با باز کردن هواکش از روی کاربراتور منتظر خشک شدن و بخار شدن بنزین زیادی موجود در کاربراتور می‌شویم. همچنین مشکل دیگری که ممکن است در خودروهای کاربراتوری دیده شود، قفل گازی است. البته این مشکل در پیشرانه‌های انژکتوری نیز دیده می‌شود اما به شدت موتورهای کاربراتوری نیست. قفل گازی به معنی بخار شدن مقداری سوخت درون سیستم سوخت‌رسانی و نزدیک به ورودی سوپاپ‌هاست. این گاز ناشی از تبخیر سوخت باعث می‌شود تا سوخت نتواند به درستی وارد موتور شده و سوخت و ساز انجام شود. اگر عیب از این اتفاق باشد باید با زدن استارت‌های پی در پی و البته بدون گاز دادن، موتور را روشن کرده و سپس با چند گاز شدید‌تر، این قفل گازی را باز کنیم تا سوخت به موتور راه پیدا کند. ضمنا کثیف بودن و گرفتگی فیلتر هوا نمی‌تواند از روشن شدن موتور خودداری کند اما در کارکرد آن اثر منفی زیادی خواهد داشت.
برق صحیح و کافی :
وجود جرقه مناسب و به‌موقع یکی از مهمترین عوامل در کارکرد موتور است. پس در مرحله بعدی به سراغ کنترل‌کردن این قسمت می‌رویم. باید بررسی کنیم که آیا برق به سر شمع‌های موتور می‌رسد یا خیر. پس یک وایر را از روی شمع باز می‌کنیم. اگر یک شمع یدکی داریم آن را درون وایر قرار می‌دهیم و با زدن تک استارت‌هایی و نزدیک کردن وایر به بدنه خودرو با ایجاد جرقه در سر شمع و بدنه، از اینکه برق به درستی به سر شمع می‌رسد مطمئن می‌شویم. اگر شمع یدکی نداریم، می‌توان از یک شمع خود موتور نیز استفاده کرد و در آخرین راه یک پیچ گوشتی را درون وایر کرده و آن را به بدنه نزدیک می‌کنیم.
اما در هر حالت باید مراقب بود تا شوک الکتریکی به بدن ما نرسد که برای این کار نیز می‌توان از دستکش و یا انبردست بهره برد. حال به جرقه نگاه می‌کنیم. جرقه باید بلند در حد بیش از ۵ میلیمتر و آبی رنگ باشد. جرقه ضعیف منجر به نامیزان کار کردن موتور و یا حتی روشن نشدن آن می‌شود. اما اگر جرقه نداشتیم و برق درون موتور وجود دارد و استارت زده می‌شود، پس عیب از باتری نیست و باید به سراغ علل دیگر برویم. در خودروهای کاربراتوری، به سراغ دلکو می‌رویم. سیم برق ورودی به دلکو را بررسی می‌کنیم که دارای برق باشد. اگر از برق آن مطمئن شدیم، با باز کردن درب دلکو در نمونه‌های پلاتینی باید به تنظیم بودن سر این قطعه و همچنین خال نزدن آن دقت کنیم. تنظیم پلاتین کمی سخت است اما تمیز کردن سر آن فقط کمی سنباده می‌خواهد.
ضمن اینکه سوختن فیوز دلکو نیز می‌تواند چنین مشکلی را ایجاد کند، پس اگر فیوز دلکو سالم همراه داریم بهتر است تا آن را با نمونه قرار گرفته روی دلکو، عوض کنیم. اما اگر دلکو از نوع مگنتی بوده و مگنت سوخته باشد، کاری جز تعویض این قطعه نمی‌توان انجام داد. در خودروهای انژکتوری نیز باید به چک کردن کوئل بپردازیم. با سوختن کوئل دوبل معمولا در اکثر خودرو‌ها، چراغ چک روشن می‌شود. پس راه تشخیص سلامت این قطعه سخت نیست. همچنین در خودروهای انژکتوری مثل خانواده پژو ۴۰۵، خرابی و کثیفی سنسور یا همان چشمی گیربکس می‌تواند منجر به بد کارکردن، خاموشی و روشن نشدن پیشرانه شود. این قطعه قبل از خراب شدن نیز نشانه‌هایی از خود بروز می‌دهد که بالا و پایین رفتن‌های بی‌دلیل دور موتور، گاز نخوردن موتور، سخت روشن شدن و خاموشی پیشرانه در دست‌انداز‌های خیابان از این علائم هستند.
جمع‌بندی نهایی :
جدا از مسائل گفته شده در بالا که از مهمترین و شایع‌ترین علت‌های خاموشی یک خودرو هستند و فارغ از مسائلی چون پاره شدن تسمه تایم و… که منجر به آسیب دیدن موتور خودرو می‌شود، فیوز‌ها اولین قسمتی هستند که همیشه با بروز مشکل به سمت آنها خواهیم رفت. مثل فیوز‌های مربوط به پمپ بنزین و پاشش انژکتور در خودروهای خانواده پژو ۴۰۵، ۳فیوز قرار گرفته در کنار باتری در انواع پراید و یا فیوز پمپ بنزین‌های برقی در خودروهای قدیمی‌تر و… . ضمن اینکه در خورو‌های انژکتوری قطعه‌ای به نام رله دوبل وجود دارد که وظیفه آن تامین برق برای قسمت‌های مهمی چون پمپ بنزین و ECU است.
خرابی این قطعه نیز فقط با تعویض آن ممکن است. اما گاهی مواقع نیز پیش می‌آید که با عبور از حجم زیادی آب و ریختن آب بر روی رله دوبل، خودرو به ناگاه خاموش می‌شود. در این زمان می‌بایست رله دوبل را از محل خود برداشته و آن را با باد و یک پارچه خشک کنیم. برای این کار باید قاب رله دوبل باز شود و همچنین کانکتور‌های آن در پشتش، به خوبی خشک شوند. رله دوبل در خودرو‌هایی مثل پراید در بغل باتری قرار دارد و در خانواده پژو ۴۰۵ نیز در جلو موتور قرار گرفته است.
