کاتالیزورها؛ هم زمان با صنعتی شدن جوامع و رشد چشم گیر صنعت خودروسازی در کشورها که منجر به تردد روزانه میلیونها خودرو در سطح جهان و نهایتا افزایش آلاینده ها شده، این امر خسارات جبران ناپذیری بر گیاهان، حیوانات و به خصوص انسان وارد کرده و نکته این جاست که با رشد جمعیت این خسارات همچنان ادامه خواهد داشت.
یکی از راه های کاهش این معضل در سال های اخیر،جایگزینی سیستم انژکتور و همچنین طراحی و نصب فیلترهای قوی در راستای کاهش آلاینده ها بوده است. از موثرترین راه های کاهش آلاینده های ناشی از احتراق انواع موتورها در وسایل نقلیه، استفاده از کاتالیزورها در اگزوز است که در ادامه به طور خلاصه به نقشک اتالیزور در کاهش آلاینده های حاصل از احتراق موتور وسایل نقلیه می پردازیم.
مشخصات مبدل کاتالیزوری
مبدل کاتالیزوری شامل پوسته ای از فولاد ضد زنگ،عایق حرارتی و محفظه کندوشکلی است که داخل آن با فلزاتی گران بها؛ یعنی همان کاتالیزورها نظیر رودیم،پالادیوم و پلاتین پوشیده شده است.
وظیفه مبدل کاتالیزوری
این قطعه برای تجزیه گازهای سمی ناشی ازاحتراق؛ از جمله منوکسید کربن، اکسیدهای نیتروژن و هیدروکربن ها به کار می رود. واکنش های شیمیایی و تجزیه گازها توسط کاتالیزورها صورت می گیرد. در زمان تماس گازهای ناشی از احتراق و یا داخل مبدل کاتالیزوری طی یک واکنش شیمیایی، میزان آلاینده ها به حداقل ممکن خواهد رسید.
کارکرد مبدل
هنگام تماس گاز با فلزات گران بهای موجود در مبدل، طی یک واکنش شیمیایی، آلاینده ها به گازهای کم خطر تر تبدیل می شوند. ساختار فلزات فعال(پلاتین و رودیم)به تنهایی باعث افزایش واکنش شیمیایی می شوند که از این رو آن را مبدل کاتالیزوری می نامند.برای کارکرد صحیح مبدل کاتالیزوری، باید نسبت سوخت و مواد به صورت دقیق کنترل شده و دمای مبدل کاتالیزوری نیز در محدوده 600 تا 800 درجه سانتی گراد حفظ شود که در این راستا سنسور اکسیژن وظیفه اندازه گیری نسبت اکسیژن موجود در گازهای حاصل از احتراق و انتقال اطلاعات آن به ECU را بر عهده دارد.
طبق قوانین کشورهای پیشرفته، آلودگی حاصل از بخارات هیدروکربن ها در خودرو ها باید کاهش یابد که این امر توسط قطعه ای به نام کنیستر محقق می شود. کنیستر قطعه ای است که بین باک خودرو و ورودی لوله مانیفولد قرار می گیرد. داخل کنیستر کربن فعال برای جذب بخار بنزین وجود دارد که در نتیجه هوا به راحتی وارد آن می شود. نکته حائز اهمیت این است که عملکرد صحیح کاتالیزورها مستقیما با کیفیت سوخت مورد استفاده در خودروها مرتبط است و در صورت عدم استفاده از سوخت بدون سرب و یا دارای استانداردهای مورد پذیرش، کاتالیزور دچار خرابی شده و قادر به انجام وظایف خود که کاهش آلاینده هاست نخواهد بود و لذا عملا بدون اثر می شود. عامل عمده دیگر خرابی کاتالیزورها، اشکال و عدم عملکرد صحیح سیستم جرقه است.
