وقتی پیستون در داخل سیلندر حرکت میکند اصطکاک شدیدی بین رینگ‌های پیستون و سیلندر وجود دارد. اگر روغن بین این سطوح نباشد مطمئناً این دو سطح آسیب می‌بینند و قفل می‌شوند. به همین دلیل وقتی خودرویی دچار کمبود روغن میشود اصطلاحاً موتور می‌سوزاند اما روغن براساس مسیر معینی به قطعات موتور می‌رسد که به آن مدار روغنکاری گفته میشود. اگر کمی به مسیر روغن نگاه کنیم می‌بینیم که روغن تقریباً تمام موتور را دور زده و پس از مسیر مشخصی و پس از فیلترشدن دوباره به کارتر روغن بازمی‌گردد. عاملی که روغن را در مدار روغنکاری پمپ میکند اویل پمپ است. اویل پمپ یا همان پمپ روغن وسیله‌ای است که روغن موجود در موتور را به مدار روغنکاری پمپ کرده و جریان روانسازی موتور را ایجاد میکند.
این وسیله معمولاً در داخل بلوک سیلندر قرار دارد. در همه موتورها نیروی پمپ روغن از میل سوپاپ تامین میشود . گاهی دندانه محرک روی محور پمپ روغن قرار می گیرد و انتهای آن نیز بصورت کوپلینگ میل دلکو را به حرکت در می آورد . و گاهی دندانه محرک روی محور دلکو قرار داشته و اویل پمپ بوسیله کوپلینگ از انتهای محور دلکو نیرو می گیرد . بعضی از انواع اویل پمپ به بدنه خارجی موتور بسته شده و در صورت نیاز میتوان بدون باز کردن کارتر آنرا پیاده نمود . در موتورهای میل سوپاپ رو اویل پمپ حرکت خود را از میل لنگ دریافت میکند. این وسیله روغن را پس از فرستادن به سمت فیلتر به مدار روغنکاری پمپ میکند. در واقع اویل پمپ مثل قلب در بدن انسان است، اگر لحظه‌ای وظیفه‌اش را انجام ندهد، سیستم وابسته به آن سریع از کار می‌افتد. اویل پمپ نیرویش را از موتور می‌گیرد البته به صورت مستقیم این عمل صورت نمی‌گیرد بلکه با واسطه نیرو می‌گیرد. این واسطه ممکن است محور دلکو یا دنده میل‌سوپاپ باشد، این مسئله بستگی به نوع طراحی موتور دارد.
اما اویل پمپ‌ها به سه دسته تقسیم می‌شوند
- اویل پمپ دنده ای
- اویل پمپ روتوری
- پمپ روغن سوزنی
پمپ روغن دنده ای این قطعه جهت انجام چرخه ی روغن در سیستم روغن کاری استفاده می شود. در این نوع پمپ روغن ها دو عدد چرخدنده ی هم قطر با تعداد دنده های مساوی در داخل بدنه (پوسته) پمپ قرار می گیرند . این دو چرخدنده ی ساده که یکی روی محور هرز گرد (گردان) و دیگری روی محور اصلی قرار می گیرد ,نیروی محرکه ی خود را از میل لنگ یا میل بادامک می گیرد. البته لزم به تذکر است که در نوع اویل پمپ مورد تحقیق چرخدنده نیروی محرکه خود را از چرخدنده ی سر میل لنگ می گیرد. چرخدنده ی محرک توسط محور بلندتر که از بدنه خارج شده به چرخدنده ی سر میل لنگ متصل است و در داخل housing گردش می کند و توسط لوله ی ورودی باعث مکش suction روغن از کارتر به داخل بدنه ی پمپ وسپس توسط لوله ی خروجی به سمت مجراهای روغن هدایت می شود تا روغن کاری شوند در نوع دوم که روتوری است طرز کار درست شبیه به نوع دنده‌ای است با این تفاوت که در این مدل به جای دو چرخدنده از یکی استفاده شده و در داخل یک روتور داخلی دوران میکند.
روتور خارجی با روتور داخلی هم مرکز نبوده و در اثر همین مساله روغن بین روتور داخلی و خارجی تحت فشار قرار گرفته و ارسال میشود اما در نوع سوم که بیشتر در موتورسیکلت‌ها کاربرد دارد توسط یک پلانجر و فنر روغن ارسال میشود پمپ روغن در اکثر مواقع بیش از نیاز روغنکاری موتور روغن پمپ می کند . زیرا شدت جریان روغن ارسالی باید از شدت جریان روغن مصرفی زیادتر باشد تا در صورت بروز نشتی و یا افزایش روغن ریزی در یک محل ، کمبود روغن در یاتاقانهای اصلی بوجود نیاید.
نحوه کارکرد پمپ روغن در موتور
بنابراین در حالت نو بودن موتور و یا عدم عیب در مدار روغنکاری ، فشار روغن بیشتر از حد مجاز می باشد همچنین با توجه به اینکه سرعت گردش اویل پمپ تابع دور موتور است بنابراین با افزایش دور موتور فشار در مدار روغنکاری بال میرود که این عامل موجب بروز روغن سوزی خواهد شد لذا مدار روغنکاری را مجهز به سوپاپ کنترل فشار می کنند . سوپاپ فشار وظیفه دارد فشار روغن مدار را همواره ثابت نگهداشته و در صورتیکه فشار از حد لزم تجاوز کند نیروی فنر سوپاپ خنثی گردیده و با حرکت پیستون به یک طرف مدار تحت فشار به مدار ورودی ارتباط پیدا کرده و فشار مدار ثابت می شود . سوپاپ فشار را یا خارج از ساختمان اویل پمپ و روی پایه فیلترمی سازند تا در صورت نیاز بتوان به سهولت آنرا بازدید کرده ویا آنرا در روی پوسته اویل پمپ میسازند.
